.png){kind=small}
Dengeli beslenebilmek için dişlere ve iyi çiğnemeye ihtiyaç vardır.Bunun için dişlerini kaybetmiş insanların proteze ihtiyaçları vardır. Protezler sadece çiğneme yapmak için değil, hastanın estetiğini sağlamak, daha güzel ve anlaşılabilir konuşabilmesini sağlamak, dişsizlikten kaynaklanan psikolojik sorunları ortadan kaldırmak ve dokuların bütünlüğünü ve devamlılığını korumak için protezlere gereksinim vardır. Hareketli protezler iki tiptir.Yarım damaklı ve tam damaklı protezler (Total).
Yarım damak protezlerde hastanın azda olsa dişleri vardır.Bu doğal dişlerden kuvvet alarak hareketli protezler yapılır.Bu hareketli protezler tam damak protezlere göre çok daha kullanışlı, stabil ve tutucudur.Çünkü var olan dişlere tutunarak ağızda kalırlar.Ama tam olarak protezler hiç bir yere tutunmadan, hastanın ağız kasları, dili, dudakları ve tükürüğünün yapıştırıcı etkisiyle ağızda kalırlar.Bu tip protezler tabiki yarım damak protezlere göre daha az tutucudur.Fakat dişsizlik her iki protez kullanmaktan daha zordur.
Kaybedilen dişlerin yerine protez yapılmaz ise, yediğimiz gıdalar mekanik olarak yeterince öğütülmeden mideye gönderilecektir.bu da midenin daha fazla asit salgılamasına neden olacak ve mide problemleri baş gösterecektir.(Ülser, gastrit gibi).Aynı zamanda yeteri kadar sindirilmemiş gıdalar da safra kesesinin daha çok çalışmasına ve safra taşı oluşmasına neden olacaktır.Safra kesesinin fazla çalışmasıda karaciğer enzimlerinin de fazla salgılanmasına ve dahili hastalıklar oluşmasına neden olacaktır.
Problemi başlangıç aşamasında yani ilk sindirim organımız olan ağızda yakalarsak, dahili (sistemik) hastalıklarla bir ömür boyu uğraşmak zorunda kalmayız.
Dişhekimi hastaya ne tür bir protez yapacağının planlanmasını yaparak; gerekli ölçüleri alarak tedavisine başlar.Hekim hastayı bir bütün olarak ele alır.Görünüş,konuşma,dudaklar,yüz ifadesi, kaslar vs. Ve hastaya kullandıracağı yapay dişleri seçer.Hastanın bu dişlerle nasıl görüneceğini bilmesi için prova yapılır.bu provanın amacı protezin dokularla, dudaklarla estetik olarak ve çene eklemiyle uyumunun iyi olup olmadığını görmektir.
Bütün bu zor ve zahmetli uğraştan sonra protez hastaya teslim edilir.
Protezi hasta ilk defa kullanmaya başladığında protez hastaya yabancı ve büyükmüş hissi verecektir.Protez yerinde durmak istemeyecek ve yerinden daha çok çıkacaktır.Hastanın konuşması olumsuz yönde etkilenecek ve bozulacaktır.Yemek yiyebilmek zorlaşacaktır.(6 / 8 hafta kadar).Ağızda vuruklar oluşacak ve ağız yaraları çıkacaktır.Tat duyusu geçici bir süre kaybolacaktır. Hastada yutkunma zorluğu oluşacak ve protez hastaya bulantı hissi verecektir.
Bütün bu sorunların kısa sürede ortadan kalkması için hastanın protezlerini ( sadece yemek sonrası çıkarıp yıkadıktan sonra ) devamlı süreyle 1 ay boyunca gece gündüz takması gerekir. Sürekli kullanılmayan proteze kolay kolay alışamaz ve harcanan bütün emekler boşa gider.
Protez kullanmak sabır ister. Eğer hastalar inatla takmaya azmederse iyi bir protez kullanıcısı olacaktır.
İdeal bir protezin ömrü 8-10 senedir. Yaş ilerledikçe insan vücudunda olan değişiklikler çene kemiğinde de olacaktır. Damaklar eriyerek ve küçülerek protezler tutuculuğunu yitirecek ve hasta verimli olarak protezini kullanmayacaktır. Bu tip durumlarda 3-4 yıl aralıklarla hareketli protezlerin doku uyumlarını sağlamak amacıyla protez yüzeylerine besleme (astarlama) yapılmalıdır. Aksi takdirde doku uyumunu kaybetmiş protez kullanmak damak dokusunun erimelerine yol açarak ileri yaşlarda protezlerin damağı tutmasını imkansız hale getirir.
Yeni sistemlerde artık protezin damağa daha iyi tutunması amacıyla implant ( vida destekli ) üstü total protezler iyi bir alternatif olarak kullanmaya başlamıştır. Ancak bu sistemlerin ekonomik açıdan yükü biraz fazladır ve her hastanın bütçesine uygun olmayabilir.
Protezler her yemekten sonra çıkartılıp özel protez fırçalarıyla yada diş fırçasıyla içi ve dışı çok iyi bir biçimde fırçalanmalı ve temizlenmelidir. Protezler yapay oldukları için kendi kendilerini temizleme özellikleri yoktur. Hastaların temizlemesi gerekir. Protezler ayda bir protez temizleyici solüsyonlarda bekletilerek; dezenfeksiyonları yapılmalıdır. Bu solüsyonları dişhekimi önerecektir. Protezleri temizlik malzemeleriyle ( vim, çamaşır suyu v.b ) asla temizlememelidir.
Nitekim protezlerin yapısı gereği bu maddeleri içine emerek hastanın ağzında toksik (zehirli) etki yapacaktır.
Her protezin kullanım bakım talimatları farklıdır. Protez hekimden teslim alındığı zaman mutlaka kullanım ve bakım talimatları öğrenilmelidir.
